Historia uprawy winorośli w Polsce – Pieszków

Znają i pamiętają go na pewno najstarsi mieszkańcy Pieszkowa. O Władysławie Deptule i jego winnicy Dewin w Pieszkowie można znaleźć niewiele, pomimo że jako jeden z pierwszych w powojennej Polsce odbudowywał uprawę winorośli i propagował tradycje winiarskie w naszym kraju. Poniżej historia winnicy, człowieka i jego zamiłowania do uprawy winorośli.

Reklama

Początki uprawy winorośli na ziemiach polskich łączą się z początkami polskiego chrześcijaństwa. Badania archeologiczne potwierdzają, że winorośl uprawiano w Krakowie już w IX stuleciu, co wiąże się z przynależnością w tym czasie ziem południowej Polski do chrześcijańskiego państwa Wielkich Moraw.

Początkowo winnice zakładane były przy klasztorach, siedzibach biskupich i książęcych. Liczne wzmianki o winnicach, pochodzące z XII w. świadczą o znacznym rozpowszechnieniu się tej uprawy. Z tego czasu datują się również często spotykane nazwy miejscowe, takie jak: Winnica, Winiary, Winna Góra, Winnik, wskazujące na miejsca dawnych upraw.

Znaczny rozwój polskiego winoroślarstwa nastąpił w XIV wieku. Uprawą winorośli zajmowali się wówczas głównie mieszczanie, zakładający liczne plantacje, jak też dzierżawiący dawne winnice klasztorne i biskupie.

Zmierzch uprawy winorośli na ziemiach polskich wiązał się z licznymi wojnami i najazdami, jakie nawiedziły Polskę w XVII stuleciu.

Należy także dodać, że zmiany klimatyczne nazywane „małą epoką lodowcową” (to wtedy zamarzł Bałtyk), które nastąpiły w XVII i XVIII wieku doprowadziły do niemal zupełnego zaniku uprawy winorośli w Polsce.

fot.na zdjęciu wojska szwedzkie przeprawiające się po zamarzniętym Bałtyku

W okresie międzywojennym w Polsce istniało kilkaset hektarów winnic, głównie w zachodniej Wielkopolsce (sąsiadującej z regionem zielonogórskim) Druga wojna światowa przerwała jednak te interesujące próby odrodzenia polskiego winnictwa.

Winnica w Zielonej Górze po II wojnie światowej

Po drugiej wojnie światowej Polska wciąż należała do krajów uprawiających winorośl. W 1945 roku objęliśmy także ponad 200 ha winnic zielonogórskich wraz z cieszącymi się międzynarodową sławą piwnicami Gremplera. Jednakże po wysiedleniu niemieckich mieszkańców tych terenów, od pokoleń obeznanych z winiarstwem, obszar upraw winorośli szybko się zmniejszył. W 1961 roku pozostało zaledwie 37 ha winnic. W latach sześćdziesiątych nastąpił ostateczny upadek polowej uprawy winorośli w Polsce.

Dziś w Polsce jest około 500 winnic zajmujących powierzchnię około 500 ha, z których większość powstała w ostatnich kilku latach.

Z ciekawostek można dodać, że pierwsze wzmianki dotyczące upraw winorośli w okolicach Lubina pochodzą z roku 936. Pisał o nich w swoich kronikach Geograf Bawarski.

Natomiast w Zielonej Górze, mieście wydawało by się od zawsze związanym z uprawą winorośli pierwsze krzewy winorośli pojawiają się wraz z osiedleniem się osadników z Flandrii ok. 1150 roku

A MOŻE TO LUBIN DAŁ POCZĄTEK WINOROŚLI w POLSCE ?

Kiedy Władysław Deptuła 17.02.1967 przybył do Lubina był jednym z wielu Budowniczych Zagłębia Miedziowego. Oprócz pracy interesowała go turystyka i w tym celu nabył „Przewodnik po ziemi lubińskiej” Jana Bilińskiego, w którym była informacja że już w 936 roku w rejonie osady pod nazwą Lubin były winnice.

…”Pierwotnie osada w rejonie Starego Lubina należy do osad przedhistorycznych. Pierwsza wzmianka z 936 roku pochodzi od Geografa Bawarskiego, który nadmienia o istnieniu dużych winnic w sąsiedztwie osady o tej nazwie”.

Zainteresowało go to do tego stopnia,że bywając na urlopach w Bułarii,Węgrzech oraz na Krymie, zawsze odwiedzał winnice i poznawał tajniki uprawy winorośli, przekazywane mu przez tamtejszych winoroślarzy.

Gdy na Przylesiu zaczęły powstawać działki pracownicze jedną z nich nabył Pan Władysław. Na działce oprócz owoców i warzyw uprawiał także winorośl różnych odmian i już w roku 1975 do Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach wysłał 25 odmian dla celów badawczych.

Pod koniec lat 70 postanowił kupić ziemię i na niej założyć winnicę. Żeby to spełnić, w roku 1983 odbył kurs rolniczy na którym zdobył „Świadectwo robotnika wykwalifikowanego” o specjalizacji – rolnik wykwalifikowany -, co umożliwiało mu zakup ziemi.

Od spółdzielni „Postęp ” nabył 1,5 ha ziemi w Pieszkowie, na której wiosną 1984 roku posadził pierwsze sadzonki winorośli w postaci zrazów, nabyte od Pana Henryka Tomczyka z Baranowa k/Poznania, u którego szkolił się w uprawie winorośli. Były to gołe, trzy oczkowe odcinki łozy (zrazy) bez korzeni bezpośrednio sadzone do słabej piaszczystej gleby, a nie sadzonki już ukorzenione następujących odmian: Skarb Panonii, Aurora i SeywVillard 52-76.

Pierwsze zrazy posadzono dnia 23 marca 1984 roku a winnica przybrała nazwę DEWIN, od nazwiska Deptuła i słowa winnica. W ten sposób powstała winnica w Pieszkowie, gmina Lubin, woj. legnickie (obecnie dolnośląskie).

HISTORIA WINNICY

Winnica DEWIN powstała wiosną 1984 roku we wsi Pieszków, gmina Lubin, województwo dolnośląskie na gruntach klasy V i VI. Bez zabudowań, na zdewastowanej przez niewłaściwą uprawę glebie. Była to winnica doświadczalna, zajmująca się uprawą winorośli w dużych tunelach foliowych i takich samych odmian w uprawie gruntowej. Na winnicy uprawiane były odmiany deserowe, uniwersalne i przerobowe, różnych gatunków i odmian oraz różnego pochodzenia klimatyczno – geograficznego . W sumie sprawdzono około 400 odmian pozyskanych od winoroślarzy z Ukrainy, Rosji, Czechosłowacji, Węgier, Mołdawii, Niemiec oraz od winoroślarzy polskich w ramach wzajemnej wymiany. Wiele odmian otrzymał bezpośrednio z Instytutów Uprawy Winorośli Mołdawii, Ukrainy, Bułgarii. Bardzo dobrze rozwijała się współpraca z kolegą Ryszardem Piątkiem. Badaczem i kolekcjonerem. Posiadaczem kolekcji zawierającej około 1000 odmian winorośli. Podobną kolekcją w Polsce może poszczycić się jedynie tylko Władysław Deptuła. Za pośrednictwem Ryszarda Piątka wiele odmian Pan Władysław otrzymywał także z USA i Austrii.

Po ostatniej bardzo surowej zimie w roku 2012, gdy w naszym rejonie przez prawie  pięć miesięcy występowały mrozy sięgające nawet ponad –30o C, a gleba nie była pokryta śniegiem i ziemia przemarzła do głębokości około 1 metra, to około 80% krzewów całkowicie wymarzło.

Na początku 2013 roku winnica była po modernizacji i znajdowało się na niej około 550 krzewów, w tym 150 owocujących. Pozostałe to nasadzenia młode, które w owocowanie weszły w następnych dwóch latach. W roku 2015 w kolekcji zostało około 150 krzewów i odmian, które przetrwały ostatnie niekorzystne warunki klimatyczne. Są to głównie odmiany deserowe
i przerobowe najnowszej generacji.

Od początku powstania winnicy Władysław Deptuła współpracował z Instytutami Uprawy Winorośli na Węgrzech, Mołdawii i Ukrainie, oraz polskim Instytutem Sadownictwa
i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Odmiany z  winnicy DEWIN, w około 80% stołowe (deserowe) prawie w całości nadawały się do uprawy w całej Polsce. Posiadały wspaniałe walory wizualno – smakowe i były odporne na zmienne warunki klimatyczne.

Na początku 2016 roku ze względu na brak następców, wiek i stan zdrowia właściciela winnica DEWIN została postawiona w stan likwidacji.

Władysław Deptuła jest autorem kilkunastu własnych opracowań, oraz posiada bardzo duży zbiór fachowej literatury na temat uprawy winorośli, w dużym stopniu przetłumaczonej na język polski z języka rosyjskiego i ukraińskiego, a przeznaczonej dla winoroślarzy o każdym poziomie wiedzy. Stopniowo będzie ona publikowana we własnym wydawnictwie i być może polscy winoroślarze z tej wiedzy skorzystają.

Winnica DEWIN to pierwsza winnica powstała na Dolnym Śląsku w okresie powojennym. Pierwsza wzmianka o istniejących winnicach w rejonie osady Lubin pochodzi z roku 936 i jest to prawdopodobnie pierwsza wzmianka o uprawie tej rośliny w Polsce.

Nie sposób nie wspomnieć, że to z jego wiedzy i doświadczenia korzystali najwięksi plantatorzy w Polsce, którzy po nim otwierali swoje winnice. Tak było w 2001 roku, kiedy Ewa i Lech Jaworkowie podjęli się uprawy winorośli i rozpoczęli swoją przygodę z winiarstwem. Pan Lech winnicę chciał założyć na próbę, ale zabrał się do tego profesjonalnie. Na początek spotkał się najstarszym stażem w uprawie winorośli na Dolnym Śląsku Władysławem Deptułą z Lubina. Wspólnie pojechali do Niemiec, gdzie kupił pierwsze sadzonki, którymi obsadził 3 hektary ziemi. I w ten sposób powstała największa w Polsce Winnica Jaworek położona w Miękini w pobliżu Środy Śląskiej.

pieszkow.pl

 

Top