Prezentujemy Państwu publikację internetową poświęconą obiektom sakralnym z regionu „Dolnośląskiej Kraina Karpia”.

Dolnośląska Kraina Karpia rozciąga się na terenie 10 gmin w województwie dolnośląskim, tj. 3 gminy miejsko-wiejskie – Przemków, Chocianów i Węgliniec oraz 7 gmin wiejskich – Gromadka, Lubin, Bolesławiec, Chojnów, Osiecznica, Miłkowice i Kunice. Obszar znajduje się w obrębie 5 powiatów: polkowickiego (gminy Chocianów i Przemków), lubińskiego (gmina Lubin), legnickiego (gmina Chojnów, Kunice i Miłkowice), bolesławieckiego (gmina Bolesławiec, Gromadka) oraz zgorzeleckiego (gmina Węgliniec).

Mapa DKK

Przedstawione w niniejszej publikacji budowlane obiekty sakralne w większości swój rodowód wywodzą z okresu średniowiecza. Są także i te powstałe w czasach renesansu oraz baroku, ale nie mogło zabraknąć, i tych wzniesionych w różnych stylach w XIX i XX wieku. Intencją autora było skatalogowanie wszystkich ważniejszych istniejących kościołów, kaplic, cerkwi i domów modlitwy, jakie znajdują się w granicach administracyjnych omawianego obszaru. Ukazuję, więc nie tylko świątynie czynne, ale także i te, które zachowały się w ruinach lub znajdują się w trakcie odbudowy.

Zdecydowana większość pierwszych obiektów sakralnych, podobnie zresztą jak i wszystkich innych, wznoszona była z drewna. Jednakże pierwsze murowane z kamienia i cegły kościoły budowano na tym terenie już w końcu X wieku. Dobitnym tego przykładem jest katedra wrocławska, która istniała jeszcze przed utworzeniem biskupstwa w roku 1000. Z badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 1949 – 1951 oraz 1995 – 1998 wynika, że najstarsze murowane fragmenty pierwszej świątyni w tym miejscu pochodzą właśnie z końca X wieku. Szersze zastosowanie kamienia i cegły do budowy obiektów sakralnych nastąpiło dopiero w XIII i XIV wieku, a z tego właśnie okresu wywodzi się większość opisywanych świątyń.

Religia katolicka była powszechną i jedynie panującą na Śląsku do lat dwudziestych XVI wieku. Wówczas to w wyniku działań reformatorskich Śląsk został w znacznej mierze opanowany przez nowe wyznanie – protestantyzm. Od połowy lat dwudziestych wyznawcy nowej wiary zaczęli przejmować katolickie świątynie, których część zwrócono mniejszości katolickiej po pokoju westfalskim, kończącym wojnę trzydziestoletnią. Była to jedna z najokrutniejszych wojen w dziejach nowożytnej Europy, a jej podłożem był właśnie konflikt religijny między katolikami i protestantami. Od tamtych czasów protestantyzm był na Śląsku religią dominującą aż do zakończenia II wojny światowej w 1945 roku.

Wskutek masowych akcji repatriacyjnych i przesiedleńczych przeprowadzonych w pierwszych latach powojennych na tereny te napływali osadnicy polscy z różnych regionów kraju oraz liczna grupa reemigrantów z byłej Jugosławii. W latach 1947 – 1948, w ramach akcji „Wisła”, przesiedlono tutaj także część mieszkańców narodowości łemkowskiej oraz ukraińskiej z polskich obszarów Bieszczadów i Beskidu Niskiego. W zdecydowanej większości byli oni wyznania prawosławnego lub greckokatolickiego.

W tych nowych okolicznościach zaczęto tworzyć struktury kościelne dla każdej z grup wyznaniowych. Przejmowano opuszczone poniemieckie kościoły, zarówno katolickie, jak i ewangelickie. Część tych obiektów została przejęta i zaadoptowana dla potrzeb wyznawców prawosławnych. Jedynie wierni obrządku greckokatolickiego zostali pozbawieni możliwości odprawiania swoich nabożeństw, ponieważ kościół obrządku greckokatolickiego został zdelegalizowany przez ówczesne władze.

Być może lektura ta zainspiruje wielu z Państwa do wyruszenia w drogę śladami świątyń, ciekawych, ludzi oraz osobliwych i tajemniczych zdarzeń z nimi związanych. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy, że tuż obok nas, na wyciągnięcie przysłowiowej ręki, coś wartego obejrzenia i dotknięcia choćby obiektywem fotograficznego aparatu.

Henryk Rusewicz

Na rysunku kościół cmentarny w Ruszowie

https://sites.google.com